“ANKARA ÇEVRESİ”NİN “ÖTEKİLEŞTİRİLME” SÜRECİ VE DİL-TARİH TASFİYESİ’NİN İDEOLOJİK-DÜŞÜNSEL ARKA PLANI

Öz: İkinci Dünya Savaşı yıllarında eğitimlerini Amerika Birleşik Devletleri ve Almanya’da yapmış olan Pertev Naili Boratav, Niyazi Berkes, Behice Boran, Muzaffer Şerif Başoğlu ve Mediha Berkes 1940’lı yılların başında Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi’nde yeni bir akademik çevre meydana getirdi. “Yurt ve Dünya” ile “Adımlar” dergileri Ankara’da oluşturulan bu akademik çevre tarafından çıkarıldı. Türkiye’de içinde aydınlardan yazarlara, askeri-sivil bürokratlardan siyasetçilere kadar geniş bir kesim tarafından Hitler ve Nazi Almanya’sına sempati beslenen bir iklimde; ırkçılık, faşizm ve Almanya karşıtlığını açıkça ortaya koyan, evrensel değerleri, barışı, eşitliği ve bilimi savunan Ankara çevresi, Türkçü-Turancı unsurlar tarafından hedef haline getirilerek “solcu ve komünist” olmakla suçlandı. Sonuçta Dil-Tarih tasfiyesiyle, hocalar önce üniversiteden sonra da ülkeden uzaklaştırıldı. Türkiye’de bu konuda yapılan çalışmalar genellikle Dil-Tarih tasfiyesi üzerine yoğunlaşmış, tasfiyeye yol açan süreç gözden kaçırılmıştır. Bu çalışma Dil-Tarih tasfiyesinin başlangıcını, Yurt ve Dünya dergisinin yayın hayatına başlaması olarak gören bir yaklaşımdan hareketle, Türkçü-Turancı yayın organları ile “Ankara çevresi” arasındaki siyasi ve ideolojik tartışmalara odaklanmıştır. Böylece bir yandan savaş yıllarında “sağ-sol” kavramlarını düşünsel yoldan tarif etmeyi diğer yandan ise Ankara çevresinin “sol ve komünist” olarak etiketlenmesinin nedenlerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Abstract: Having completed their education in the United States and Germany during the Second World War, Pertev Naili Boratav, Niyazi Berkes, Behice Boran, Muzaffer Şerif Başoğlu ve Mediha Berkes created a new academic environment in the Faculty of Languages, History and Geography at the beginning of early 1940’s. Journals such as “Yurt ve Dünya” and “Adımlar” was issued by this academic environment. In the political atmosphere which many intellectuals, writers, military-civilian bureaucrats and politicians were sympathized with Hitler and Nazi Germany, the “Ankara environment” defending equality, peace, universal values and science, standing against racism, and strongly opposing against fascism and Germany were targeted and accused as being leftists and communists by Pan-Turkists and Pan-Turanists. Eventually with the dissolution of the Faculty of Languages History and Geography, these professors were removed first from the university and then the country. Studies dealing with this issue in Turkey, mostly focus on the dissolution of the Faculty of Languages History and Geography but the process leading to this was overlooked. This study focuses on the political and ideological debates between the Turkist-Turanian organs and the "Ankara environment", by accepting the beginning of the publishing “Yurt ve Dünya” as the beginning of the dissolution of Languages, History and Geography. Thus, this work, on the one hand, aims to describe the concepts of “left-right” intellectually, and to explain the reasons of why this academic environment was labeled as “leftist and communist” on the other